Η έκθεση για το 2013 του Ιδρύματος Τζόζεφ Ράουντρι για την Παρακολούθηση της Φτώχιας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού προσφέρει τα πλέον πρόσφατα στοιχεία για τη φτώχια σε όλη τη Βρετανία, αποκαλύπτοντας μια αναπτυσσόμενη κοινωνική κρίση.

Στοιχεία για το 2011/12 δείχνουν ότι 13 εκατομμύρια βρίσκονται σε φτώχια, ενώ η μελέτη προειδοποιεί ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί. Αυτό που η έκθεση αποκαλεί "ήρεμη επιφάνεια" στις τρέχουσες στατιστικές για τη φτώχια, κρύβει μια "έντονη καθοδική μετατόπιση". Παρατηρώντας ότι οι απολαβές συνεχίζουν να μειώνονται σε σχέση με τις τιμές, και ότι η πραγματική αξία των κοινωνικών παροχών θα μειωθεί περαιτέρω τον επόμενο χρόνο, η έκθεση προειδοποιεί για τον κίνδυνο ότι "αυτή η καθοδική μετατόπιση θα γίνει ένας καθοδικός στροβιλισμός".

Το ίδρυμα καθορίζει τη φτώχια σύμφωνα με το καθαρό εισόδημα ανά νοικοκυριό, μετά από αναπροσαρμογή ανάλογα με το μέγεθος (τα μεγαλύτερα νοικοκυριά χρειάζονται περισσότερα χρήματα για πετύχουν ενα ψηλότερο επίπεδο διαβίωσης σε σχέση με τα μικρότερα) και αφού αφαιρεθούν τα έξοδα στέγασης. Τα άτομα με συνολικό οικιακό εισόδημα κάτω από το 60 τοις εκατό του μέσου εισοδήματος όλων των νοικοκυριών στη Βρετανία θεωρούνται ότι είναι φτωχά. Το 2011-12 αυτό το όριο φτώχιας για ένα ανύπαντρο ενήλικα ήταν 128 λίρες τη βδομάδα. Για ένα ζευγάρι με δύο παιδιά ήταν 357 λίρες.

Είναι θλιβερή η ανάγνωση αυτής της έκθεσης. Οι συγγραφείς επισημαίνουν την "πειθαρχία και δαιμονοποίηση" που επιβάλλονται σαν τίμημα της κρατικής οικονομικής υποστήριξης για όσους δεν έχουν δουλειά. Σημειώνουν ότι η πραγματική αξία της κρατικής υποστήριξης, ήδη χαμηλή, συνεχίζει να πέφτει.

Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν την αυξημένη πίεση που δέχονται οι πλέον αδύναμοι από τις περικοπές στα επιδόματα στέγασης και δημοτικού φόρου. Η έκθεση έχει γραφτεί με την επιθυμία για ένα εύρυθμο σύστημα πρόνοιας, αλλά ακόμη και μέσα στα πλαίσια της περιορισμένης προοπτικής τους οι συγγραφείς είναι σαφείς για την επίπτωση των περικοπών. Περικοπές στο σύστημα πρόνοιας σημαίνουν  ότι οι άνθρωποι καταλήγουν να πεινούν. Οι συγγραφείς το αναγνωρίζουν αυτό σαν την αιτία για την αυξημένη χρήση των τραπεζών τροφίμων.

Ο αριθμός των ατόμων που χρησιμοποιούν τις τράπεζες τροφίμων ειναι όντως υπέρογκος, καθώς περισσότεροι από 350.000 τις έχουν χρησιμοποιήσει το 2012/13, πριν ακόμη γίνουν οι πιο βαθιές περικοπές.  Ωστόσο, σχεδόν  οι μισές από τις συστάσεις για παραπομπή στις τράπεζες τροφίμων προκύπτουν απευθείας από προβλήματα στο σύστημα κοινωνικών παροχών που θα έπρεπε να βοηθά τους πλέον αδύναμους. Σε συζήτηση στο κοινοβούλιο αυτό τον μήνα οι βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος γελούσαν και χλεύαζαν καθώς περιγράφονταν οι δοκιμασίες εκείνων που κατέληγαν να χρησιμοποιούν τις τράπεζες τροφίμων.

Η έκθεση Ράουντρι εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η φτώχια έχει επηρεάσει το εισόδημα, παρατηρώντας ότι τα εισοδήματα σε όλα τα επίπεδα έχουν μειωθεί τα δύο τελευταία χρόνια. Αναφέρει τους "ενήλικες εργάσιμης ηλικίας χωρίς εξαρτημένα παιδιά" σαν την ομάδα που έχει θιχτεί πιο πολύ. Περίπου το 20 τοις εκατό αυτής της ομάδας έχει περάσει τώρα στη φτώχια. Αυτό είναι το ψηλότερο επίπεδο εδώ και 30 χρόνια, καθώς η έκθεση παρατηρεί ότι το ποσοστό ανερχόταν "ιδιαίτερα σταθερά" σε αυτή την περίοδο. Το πτωτικό επίπεδο εισοδήματος στους ενήλικες εργάσιμης ηλικία είχε σαφώς επίπτωση στο επίπεδο της φτώχιας γενικά, ενώ οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί ταχύτερα από τον δείκτη του πληθωρισμού την τελευταία δεκαετία και οι λογαριασμοί κοινής ωφέλειας έχουν αυξηθεί ακόμη πιο γρήγορα.

Οι αυξανόμενες τιμές στα είδη κατανάλωσης είναι μόνο μια από  τις αιτίες για την άνοδο της φτώχιας. Ανάμεσα στο 2002 και το 2012, ο δείκτης τιμών κατανάλωσης αυξήθηκε κατά 29 τοις εκατό. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο τα είδη κατανάλωσης κοστίζουν περίπου κατά ένα τρίτο περισσότερο το 2012 από ότι κόστιζαν το 2002.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές έχουν επιβληθεί στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, τις μεταφορές και τα ενοίκια. Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας το κόστος του ηλεκτρισμού, του γκαζιού και άλλων καυσίμων αυξήθηκε κατά 140 τοις εκατό. Οι χρεώσεις στην οικιακή ύδρευση αυξήθηκαν κατά 69 τοις εκατό. Το ιδιωτικό κόστος μεταφοράς (εξαιρώντας το κόστος αγοράς οχημάτων) αυξήθηκε κατά 71 τοις εκατό, ενώ το κόστος στις δημόσιες μεταφορές αυξήθηκε κατά 87 τοις εκατό. Κατά την τελευταία δεκαετία οι δημόσιες μεταφορές έχουν γίνει πιο δαπανηρές σε σχέση με την ιδιωτική μεταφορά.

Η έκθεση δεν θέτει το ζήτημα των αυξήσεων στα ενοίκια, όπου ο ρυθμός αύξησης ανέρχεται στο διπλάσιο του ρυθμού αύξησης των απολαβών και αποφέρει αποδόσεις ρεκόρ 10,5 τοις εκατό τον χρόνο στους ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων. Το μέσο ενοίκιο αυξήθηκε κατα 12 τοις εκατό από 121,50 λίρες τη βδομάδα σε 136 λίρες τη βδομάδα από το 2010 μέχρι το 2012.

Οι πιο εντυπωσιακές στατιστικές της έκθεσης είναι τα πορίσματα της για την εργασία. "Για πρώτη φορά από τότε που υπάρχουν στοιχεία," παρατηρούν οι συγγραφείς, "η πλειοψηφία των φτωχών βρίσκεται σε εργαζόμενες οικογένειες." Τα δύο τρίτα των ενήλικων σε αυτές τις οικογένειες είναι εργαζόμενοι. Από το 13 εκατομμύρια των φτωχών στη Βρετανία, περίπου 6,7 εκατομμύρια βρίσκονταν σε μια οικογένεια όπου κάποιος εργαζόταν. Τα υπόλοιπα 6,3 εκατομμύρια βρίσκονταν σε οικογένειες εργάσιμης ηλικίας χωρίς εργασία ή σε οικογένειες όπου οι ενήλικες ήταν συνταξιούχοι. Αυτή είναι η πρώτη φορά που η πλειοψηφία των φτωχών είναι εργαζόμενοι.

Η έκθεση επισημαίνει την εντεινόμενη ανεργία στους νέους και την αύξηση στη χαμηλόμισθη εργασία. Η ανεργία στους νέους ενήλικες αυξήθηκε κατά 7 τοις εκατό από το 2007 μέχρι το 2012. Σε αυτό το διάστημα ο αριθμός των ανέργων από 18 έως 25 ετών αυξήθηκε κατά 290.000.

Η αναλογία των χαμηλόμισθων δουλειών αυξήθηκε το 2012, με το 39 τοις εκατό αυτών των δουλειών να εκτελείται από άτομα κάτω των 30 ετών. Το 2012, περίπου το 27 τοις εκατό των εργαζόμενων γυναικών και το 15 τοις εκατό των εργαζόμενων ανδρών πληρώνονταν λιγότερο από τον ελάχιστο "μισθό διαβίωσης" των 7,45 λιρών την ώρα. Αυτή η αύξηση της χαμηλόμισθης εργασίας στις γυναίκες ήταν η πρώτη από τό 2001 που άρχισαν να υπάρχουν γραπτά στοιχεία.

Τα στοιχεία για τη φτώχια αποκαλύπτουν τον απατηλό χαρακτήρα της καμπάνιας του "μισθού διαβίωσης". Τα δύο πέμπτα των ενηλίκων σε εργαζόμενες οικογένειες και σε φτώχια βρίσκονταν σε οικογένειες όπου ο μισθοδοτούμενος πληρωνόταν περισσότερο από τον "μισθό διαβίωσης". Κατά μέσο όρο από το 2008/09 έως το 2010/11, 1,2 εκατομμύρια ενήλικες που πληρώνονταν λιγότερο από τον μισθό διαβίωσης βρίσκονταν στο χαμηλότερο 20 τοις εκατό της διανομής του οικιακού εισοδήματος, ισοδύναμο περίπου με το όριο φτώχιας. Όπως παρατηρεί η έκθεση, η φτώχια δεν δημιουργείται μόνο από τις χαμηλές απολαβές, αλλά περιπλέκεται από παράγοντες όπως οι κοινωνικές παροχές που καταβάλλονται σε όσους έχουν εργασία και το κόστος στέγασης. Η έκθεση επίσης επισήμανε μια πτώση στους πραγματικούς μισθούς σε κάθε σχεδόν μήνα για πάνω από τρία χρόνια.

Η εξέταση της μεταρρύθμισης της κοινωνικής ασφάλισης και του συστήματος πρόνοιας,υπογράμμισε επίσης τις συνεχιζόμενες αλλαγές στις κοινωνικές παροχές. Τον Φεβρουάριο 2013, περίπου 5,2 εκατομμύρια άτομα στη Βρετανία διεκδικούσαν κάποια κοινωνική παροχή ανεργίας, περίπου 50.000 λιγότερα από όσο τον προηγούμενο χρόνο, αλλά 400.000 περισσότερα από όσο πέντε χρόνια νωρίτερα.

Η περικοπή της κοινωνικής παροχής που είχε την μεγαλύτερη επίπτωση ήταν η αλλαγή στο Βοήθημα Δημοτικού Φόρου τον Απρίλιο 2013. Οι περισσότεροι από όσους θίχτηκαν ζούσαν ήδη σε φτώχια. Στο οικονομικό έτος 2013/14, κατά προσέγγιση 2,6 εκατομμύρια οικογένειες (το 8 τοις εκατό των οικογενειών στη Βρετανία) υπέστησαν περικοπές στο δικαίωμα τους σε κοινωνικές παροχές σαν αποτέλεσμα  τριών μεταρρυθμίσεων στο σύστημα πρόνοιας. Απώλεσαν κατά μέσο όρο 16,90 λίρες τη βδομάδα. Δύο εκατομμύρια οικογένειες υπέστησαν μια μείωση μόνο στο Βοήθημα Δημοτικού Φόρου, η μεγαλύτερη ομάδα που θίχτηκε από την απώλεια μιας μόνο κοινωνικής παροχής. Από τις 660.000 οικογένειες που επλήγησαν από τον αποκαλούμενο "φόρο υπνοδωματίου," τα δύο τρίτα είχαν επίσης περικοπή στο Βοήθημα Δημοτικού Φόρου.

Η έκθεση προσφέρει μια ζοφερή εκτίμηση για τις πολιτικές της κυβέρνησης στη μεταρρύθμιση του συστήματος πρόνοιας. "Τα προβλήματα τα οποία αυτή η κυβέρνηση και η προηγούμενη (Εργατικοί) θεωρούν ότι αντιμετωπίζουν με τις μεταρρυθμίσεις τους στο σύστημα πρόνοιας - ένας υπέρογκος λογαριασμός κοινωνικών παροχών, ανεργία, φτώχια - είναι πράγματι σοβαρά. Αλλά οι ρίζες τους δεν βρίσκονται στους ανθρώπους που έχουν εμπλακεί σε αυτά. Αντίθετα, βρίσκονται αλλού, στη συμπεριφορά τόσο των χρηματοπιστωτικών όσο και των μη χρηματοπιστωτικών οργανισμών, στη χαλαρότητα των ρυθμιστικών σωμάτων, στην απροθυμία να εξεταστεί μια χαμηλού κόστους, ποιοτική εναλλακτική στις ιδιωτικά ενοικιαζόμενες κατοικίες, στη συγχυσμένη σκέψη που αντιμετωπίζει αιτιολογημένες απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με άτομα (γιατί αυτό μάλλον το άτομο είναι άνεργο αντί για εκείνο) σαν να είναι αιτιολογημένες απαντήσεις για κοινωνικά επίσης ερωτήματα (γιατί υπάρχει ανεργία σε οποιαδήποτε έκταση)."

Καταλήγει με την προειδοποίηση ότι "Αν η φτώχια πρόκειται πραγματικά να αντιμετωπιστεί....είναι οι ατέλειες ισχυρών θεσμών και ιδεών που πρέπει να είναι το αντικείμενο αδιάσπαστης προσοχής, όχι οι ίδιοι οι φτωχοί."

Αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί είναι ότι αυτό σημαίνει το τέλος της κυβέρνησης από και για τους υπερ-πλούσιους και την πάλη για τον σοσιαλισμό.

4 Ιανουαρίου 2014