Οι μικροαστοί δεν είναι «ικανοί, όπως θα δούμε, για τίποτε άλλο παρά τη διάλυση οποιουδήποτε κινήματος που εμπιστεύεται την ηγεσία του στα χέρια τους.» -Φρίντριχ Ένγκελς (1852)
***
Πήρε λιγότερο από ένα μήνα για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, κάτω από την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα, για να αποκηρύξει το αντιμνημονιακό της πρόγραμμα και να προδώσει, πέρα για πέρα, τους φτωχοποιημένους εργαζόμενους που την έφεραν στην εξουσία με την ψήφο τους.
Είναι δύσκολο να βρεί κανείς, ακόμα και σε ολόκληρη την άθλια ιστορία της «αριστερής» μικροαστικής πολιτικής, τέτοιο παράδειγμα απάτης, κυνισμού και ολότελα αηδιαστικής δειλίας παρόμοιο με αυτό του πρωθυπουργού Τσίπρα. Πράγματι, κρίνοντας από τον χρόνο που μεσολάβησε από τις εκλογές μέχρι την προδοσία, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πιθανώς να έχει πετύχει νέο παγκόσμιο ρεκόρ.
Λίγες ώρες μετά από μια συμφωνία η οποία δεν είναι τίποτε λιγότερο από μία πλήρη συνθηκολόγηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Τσίπρας αράδιασε μια σειρά από δημαγωγικά ψέματα τα οποία αποτελούν μια αξιοθρήνητη απόπειρα να διαψεύσει το μέγεθος της κατάπτωσης του ΣΥΡΙΖΑ και να καλύψει τη δική του πολιτική χρεωκοπία.
«Κρατήσαμε την Ελλάδα όρθια και αξιοπρεπή,» είπε ο Τσίπρας σε τηλεοπτική του δήλωση η οποία φαινόταν να μην έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα. Ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία με τους υπουργούς οικονομικών του Eurogroup «διαγράφει την λιτότητα.» Ο Τσίπρας πρόσθεσε: «Σε λίγες μέρες έχουμε επιτύχει πολλά αλλά ο δρόμος μπροστά μας είναι μακρύς. Έχουμε κάνει το αποφασιστικό βήμα για να αλλάξουμε πορεία μέσα στην Ευρωζώνη.»
Τίποτα από αυτά δεν είναι αλήθεια. Η δήλωση του Eurogroup που υπέγραψε ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύει την κυβέρνηση στην «αποφυγή της απόσυρσης μέτρων και των μονομερών αλλαγών στις πολιτικές και δομικές αλλαγές.» Με άλλα λόγια η ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει την επιβολή των ισχυόντων μέτρων λιτότητας που εφάρμοσε η προηγούμενη κυβέρνηση.
Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ετοιμάσει περαιτέρω «μεταρρυθμιστικά μέτρα, βασισμένα στην τρέχουσα συμφωνία,» όπως προσδιορίζονται στο μισητό Μνημόνιο, το οποίο ο Τσίπρας είχε προηγουμένως υποσχεθεί ότι θα καταργήσει. Και παρόλο που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επιμείνει πως θα μειώσει την αξία του τεράστιου χρέους της Ελλάδας, η συμφωνία με το Eurogroup δηλώνει πως η χώρα θα «τηρήσει τις οικονομικές υποχρεώσεις της προς όλους τους δανειστές πλήρως και εγκαίρως.»
Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν κόβει τους δεσμούς με την «τρόικα», αλλά έχει τώρα υποσχεθεί πως «θα εργαστεί σε στενή συμφωνία με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς και εταίρους,» αναφέροντας συγκεκριμένα την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ, που μαζί με την ΕΕ αποτελούν την τρόικα. Όπως και πριν, «οποιαδήποτε εκταμίευση της εκκρεμούς δόσης του τρέχοντος προγράμματος [Ευρωπαϊκής Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας],» υπόκειται σε έλεγχο από «τους θεσμούς.» Συνεπώς, η Ελλάδα πρόκειται να παραμείνει κάτω από τον ασφυκτικό κλοιό της τρόικας.
Ο Τσίπρας μαζί με τον συνδιαπραγματευτή του, τον υπουργό οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, δεν έλαβε καμία παραχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση εκτός από μερικές μικρές αλλαγές στην διατύπωση της συμφωνίας οι οποίες δεν έχουν καμία πρακτική σημασία.
Καθώς ο Τσίπρας και οι απολογητές του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν να παρουσιάσουν την άθλια προδοσία της κυβέρνησης ως ηρωϊκή νίκη, ο καπιταλιστικός τύπος της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών δεν μάσησε τα λόγια του σχετικά με το μέγεθος της συνθηκολόγησης του πρωθυπουργού.
«Αν αυτή ήταν η πρόκληση στην γερμανική οικονομική ορθοδοξία, τότε απέτυχε,» γράφουν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς του Λονδίνου. «Οι Γερμανοί κυριάρχησαν σε όλα τα ουσιώδη θέματα.»
Η Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινερ Τσάιτουνγκ δηλώνει, «Με την νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ, η Ελλάδα συνεχίζει το παλιό πρόγραμμα διάσωσης. Η χρηματοδότηση θα παρασχεθεί μόνο αν η χώρα δεχτεί να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.»
Η Λε Μοντ περιγράφει τη συμφωνία απερίφραστα: «Η Αθήνα υπόσχεται να φέρει σε πέρας το έργο της προηγούμενης συντηρητικής κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά, θεσπίζοντας μεταρρυθμίσεις που έχουν επιβληθεί από την τρόικα των δανειστών (ΔΝΤ, ΕΚΤ, ΕΕ) και οι οποίες δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί.»
Η Γουόλ Στρητ Τζόρναλ, απολαμβάνοντας το θέαμα της παράδοσης του Τσίπρας στην ΕΕ, προβλέπει περαιτέρω ταπεινώνεις. Σε άρθρο με τίτλο «Ο Τσίπρας μπορεί να περιμένει περαιτέρω ταπεινώσεις,» η κύρια φωνή του αμερικάνικου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου γράφει: «Την περασμένη εβδομάδα ο κύριος Τσίπρας συνθηκολόγησε σε πολλά θέματα... Όμως θα πρέπει να συνθηκολογήσει σε πολλά περισσότερα αν είναι σοβαρός στην πρόθεσή του να καταστήσει και πάλι τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη πέρα από αμφισβήτηση.»
Από την σκοπιά των συμφερόντων της εργατικής τάξης, η συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί εγκληματική προδοσία. Όμως από την σκοπιά των πραγματικών κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων που εκπροσωπεί το καθεστώς του ΣΥΡΙΖΑ – τμήματα της ελληνικής άρχουσας ελίτ και της ευκατάστατης ανώτερης μεσαίας τάξης– η συμφωνία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια απογοήτεση. Παρά την δημαγωγία του Τσίπρα – της οποίας ο στόχος ήταν κυρίως να ξεγελάσει και να αποπροσανατολίσει τους εργαζόμενους στην Ελλάδα – η στρατηγική διαπραγμάτευσης του ΣΥΡΙΖΑ καθορίστηκε πλήρως από την υπόταξή της στα συμφέροντα του καπιταλισμού.
Η ελληνική άρχουσα τάξη και η ανώτερη μεσαία τάξη ίσως να έλπιζαν στην επίτευξη μιας χαλάρωσης των συνθηκών που παρεμποδίζουν την πρόσβαση ελληνικών επιχειρήσεων σε οικονομικές πιστώσεις. Ωστόσο δεν επιθυμούσαν καθόλου μια σύγκρουση με τους τραπεζίτες της ΕΕ και ήταν εντελώς αντίθετοι σε μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό, και ακόμη να απειλήσουν τα δικά τους επιχειρησιακά και οικονομικά συμφέροντα στην Ελλάδα.
Την πραγματική οικονομική και κοινωνική ατζέντα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ την κατέστησε σαφή ο Βαρουφάκης σε σχολιασμούς του, πίσω από κλειστές πόρτες, σε συνδιάσκεψη του Eurogroup στις 11 του Φλεβάρη. «Είμαστε δεσμευμένοι σε βαθιές δομικές μεταρρυθμίσεις,» δήλωσε, προσθέτοντας πως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ «θα είναι η πιο προσανατολισμένη σε μεταρρυθμίσεις κυβέρνηση στη μοντέρνα ελληνική ιστορία, και από τις πιο ενθουσιώδεις για μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη.»
Για να μην υπάρξει καμία αμφισβητήση σχετικά με τη δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ για την προστασία των συμφερόντων του καπιταλισμού, ο Βαρουφάκης δήλωσε: «Στο θέμα της ιδιωτικοποίησης και της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, η κυβέρνηση δεν είναι καθόλου δογματική. Είμαστε έτοιμοι και πρόθυμοι να αξιολογήσουμε το κάθε έργο με μόνη βάση τη δική του αξία. Αναφορές στα ΜΜΕ στην αντιστροφή της ιδιωτικοποίησης του λιμένα του Πειραιά δεν θα μπορούσαν να είναι πιο μακριά από την αλήθεια.» [Η έμφαση δική μας]
Ο Βαρουφάκης κατήγγειλε τα «παραπλανητικά ρεπορτάζ» τα οποία «έχουν δημιουργήσει παρεξηγήσεις με τους εταίρους μας υπονοώντας ότι έχουμε αντιστρέψει προηγούμενες μεταρρυθμίσεις και ότι έχουμε επιβαρύνει τον προϋπολογισμό μας.»
Χωρίς ούτε καν να εξετάζει μια έξοδο από την Ευρωζώνη, ο Βαρουφάκης διαβεβαίωσε τους «αγαπητούς συναδέλφους» του πως ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί την Ευρώπη «ακέραια και αδιάσπαστη, και πως η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί την Ελλάδα μόνιμο και αδιαχώριστο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νομισματικής Ένωσης.»
Τέλος, ο Βαρουφάκης διαβεβαίωσε τους υπουργούς οικονομικών της Ευρωζώνης πως δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξέφρασε την λύπη του για το γεγονός πως μερικοί ήταν δυσαρεστημένοι με την νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. «Σε όλους αυτούς λέω πως θα ήταν μια χαμένη ευκαιρία αν μας δουν ως αντίπαλους,» διακήρυξε ο Βαρουφάκης.
Πράγματι, ο Βαρουφάκης πέτυχε τόσο στην προσπάθεια του να πείσει τους υπουργούς για την δουλοπρέπεια του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην τρόικα που οι τελευταίοι δεν είδαν την ανάγκη για κάνουν την παραμικρή παραχώρηση. Χωρίς να έχουν τίποτα να φοβηθούν από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, της συμπεριφέρθηκαν με το ίδιο μείγμα περιφρόνησης και ασπλαχνίας το οποίο εκδηλώνουν οι μεγάλες τράπεζες στις συναλλαγές τους με προβληματικές μικρές επιχειρήσεις.
Τα γεγονότα του περασμένου μήνα αποτελούν μια μεγάλη πολιτική εμπειρία για την εργατική τάξη στην Ελλάδα, την Ευρώπη και διεθνώς. Ο ρόλος που διαδραμάτισε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα συγκλονιστικό ξεσκέπασμα του ουσιαστικά αντιδραστικού χαρακτήρα ενός τύπου «αριστερής» πολιτικής της μεσαίας τάξης ο οποίος διαμορφώθηκε ανάμεσα στα συντρίμια της ριζοσπαστικής φοιτητικής πολιτικής των δεκαετιών του 1960 και 1970. Καθώς η εργατική τάξη οδηγήθηκε στη μία ήττα μετά την άλλη κάτω από τις ηγεσίες των παλιών σταλινικών, σοσιαλδημοκρατικών και ρεφορμιστικών συνδικαλιστικών οργανώσεων, τμήματα της μεσαίας τάξης επωφελήθηκαν, άμεσα και έμμεσα, από την εκρηκτική άνοδο των χρηματιστηρίων παγκοσμίως μετά την άνοδο της Θάτσερ και του Ρήγκαν στν εξουσία και τη διεθνή επικράτηση – ιδίως μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την παλινόρθωση του καπιταλισμού στην Κίνα – νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Καθώς τμήματα της προνομιούχας μεσαίας τάξης έγιναν ολοένα και πιο ευκατάστατα, η κοινωνική και πολιτική τους στάση απέναντι στην εργατική τάξη μετατράπηκε από αποξένωση και αδιαφορία σε αυξανόμενη εχθρικότητα. Αυτή η κοινωνικο-οικονομική διαδικασία αντικατοπτρίστηκε στην ιδεολογική απόρριψη του Μαρξισμού από αυτά τα στρώματα, του οποίου η ταύτιση με τον επαναστατικό ρόλο της εργατικής τάξης και την πάλη κατά του καπιταλισμού ήταν πλέον κάτι εντελώς απαράδεκτο.
Στη θέση της πολιτικής της προλεταριακής ταξικής πάλης, η ευκατάστατη μεσαία τάξη ασπάστηκε μια πανοπλία από «ατζέντες ταυτότητας» – φυλής, εθνικότητας, φύλου, και σεξουαλικού προσανατολισμού – η οποία διαμόρφωσε τα θεμέλια του πολιτικού προγράμματος με το οποίο επιδίωκε τα συμφέροντά της. Θεωρώντας εντελώς ανεπιθύμητη οποιαδήποτε ανατροπή των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων, αυτό που την απασχολεί κυρίως είναι μια πιο δίκαια διανομή του πλούτου ανάμεσα στο 10 τοις εκατό των πλουσιότερων της κοινωνίας. Ενώ ζηλεύουν τους υπέρμετρα πλούσιους, μισούν και φοβούνται την εργατική τάξη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μόνο η πλέον γνωστή από τις αναρίθμητες πολιτικές οργανώνεις που προέκυψαν από αυτή η κοινωνικο-οικονομική διαδικασία. Διαφέρει από οργανώσεις όπως το Αριστερό Κόμμα στη Γερμανία, το Ποδέμος στην Ισπανία, και πολλές άλλες μικρές ομάδες ανά τον κόσμο, μόνο στο γεγονός πως είναι η πρώτη τέτοια οργάνωση η οποία έχει αναλάβει την εξουσία μιας εθνικής κυβέρνησης.
Ο χαρακτηρισμός αυτών των κομμάτων ως ψευτο-αριστερά από το World Socialist Web Site δεν αποτελεί άσκηση ρητορικής αλλά έναν ακριβή πολιτικό ορισμό. Είναι αστικά κόμματα τα οποία εκπροσωπούν προνομιούχα τμήματα της μεσαίας τάξης τα οποία είναι σφοδρώς εχθρικά προς τους εργαζόμενους. Δεν είναι σύμμαχοι αλλά αμείλικτοι εχθροί. Οι εργαζόμενοι πρέπει να έρθουν σε ρήξη μαζί τους, και να επιδιώξουν την εξουδετέρωση οποιασδήποτε επιρροής έχουν πάνω στην εργατική τάξη.
Χωρίς καμία αμφιβολία, οι διάφοροι απολογητές του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι μόλις πριν λίγες εβδομάδες χαιρέτησαν την εκλογή του ως «μια νέα αυγή για τον ελληνικό λαό» και «ένα δυνατό βήμα μπροστά,» θα δηλώσουν πως τίποτε άλλο δεν μπορούσε να γίνει. Υποστηρίζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ, αποκαλύπτουν τα ταξικά τους συμφέροντα.
Όσα για τον ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας επικροτήσει το πρόγραμμα της λιτότητας και της αντίδρασης, έχει θέσει τον εαυτό του σε άμεση σύγκρουση με την εργατική τάξη. Καθώς θα επιδιώκει την επιβολή των επιταγών των τραπεζών στην Ελλάδα, ο Τσίπρας θα αναγκαστεί να βασιστεί όλο και πιο άμεσα στο κράτος και την αστυνομία για να καταστείλει την αντίσταση της εργατικής τάξης. Οι ψευτο-αριστερές δυνάμεις που έχουν υποστηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ θα ευθυγραμιστούν με αυτή την εξέλιξη.
Η εργατική τάξη δεν μπορεί να απαιτεί πιο ριζοσπαστικές πολιτικές από κυβερνήσεις επανδρωμένες από τον ΣΥΡΙΖΑ ή άλλες ψευτο-αριστερές ομάδες. Μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό της μόνο χτίζοντας νέα κόμματα της εργατικής τάξης τα οποία θα είναι εντελώς ανεξάρτητα από όλα τα τμήματα της καπιταλιστικής τάξης, βασισμένα σε ένα διεθνιστικό επαναστατικό πρόγραμμα, που θα στοχεύει στην εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας, την κατάργηση του καπιταλισμού και την εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας σοσιαλιστικής κοινωνίας. Αυτό είναι το ιστορικό έργο στο οποίο έχει ταχθεί η Διεθνής Επιτροπή της Τέταρτης Διεθνούς.
23 Φεβρουαρίου 2015