1. Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον παγκόσμιο καπιταλισμό, το φάντασμα της Ρωσικής Επανάστασης.

Αυτός ο χρόνος σημαδεύει την εκατοστή επέτειο από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα του 1917, που άρχισαν με τη Φεβρουαριανή Επανάσταση στη Ρωσία και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο με τις «δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» – την ανατροπή της καπιταλιστικής προσωρινής κυβέρνησης και την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από το Μπολσεβίκικο Κόμμα, κάτω από την ηγεσία του Βλαντιμίρ Λένιν και του Λέων Τρότσκι. Η ανατροπή του καπιταλισμού σε μια χώρα 150 εκατομμυρίων και η εγκαθίδρυση του πρώτου σοσιαλιστικού εργατικού κράτους στην ιστορία ήταν το πιο σημαντικό γεγονός του εικοστού αιώνα. Δικαίωσε, στην πράξη, την ιστορική προοπτική που διακηρύχθηκε μόλις 70 χρόνια πριν, το 1847, από τον Καρλ Μαρξ και τον Φρήντριχ Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο.

Στη διάρκεια ενός χρόνου, η εξέγερση της ρωσικής εργατικής τάξης, συσπειρώνοντας πίσω της δεκάδες εκατομμύρια χωρικών, δεν έθεσε μόνο το τέλος αιώνων διακυβέρνησης από μια μισο-φεουδαρχική αυταρχική δυναστεία. Το εκπληκτικό άλμα στη Ρωσία από τον «Τσάρο στον Λένιν» – η εγκαθίδρυση μιας κυβέρνησης βασισμένης στα εργατικά συμβούλια (σοβιέτ) – ανάγγειλε την αρχή της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης που ανύψωσε τη συνείδηση της εργατικής τάξης και των μαζών που καταπιέζονταν από τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Η Ρωσική Επανάσταση – που ξέσπασε καταμεσής της τρομακτικής σφαγής του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου – απέδειξε τη δυνατότητα για ένα κόσμο πέρα από τον καπιταλισμό, χωρίς εκμετάλλευση και πόλεμο. Τα γεγονότα του 1917 και όσα ακολούθησαν διαπέρασαν βαθιά τη συνείδηση της διεθνούς εργατικής τάξης και έδωσαν τη ζωτική πολιτική έμπνευση για τους επαναστατικούς αγώνες του εικοστού αιώνα που απλώθηκαν ανά την υφήλιο.

2. Το Μπολσεβίκικο Κόμμα βάσισε την πάλη του για εξουσία το 1917 πάνω σε μια διεθνή προοπτική. Αναγνώριζε ότι η αντικειμενική βάση για τη σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία ήταν ριζωμένη, σε τελευταία ανάλυση, στις διεθνείς αντιφάσεις του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος, και πάνω απ’όλα, στη σύγκρουση ανάμεσα στο απαρχαιωμένο σύστημα των εθνικών κρατών και τον εξαιρετικά ενοποιημένο χαρακτήρα της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας. Συνεπώς, η μοίρα της Ρωσικής Επανάστασης εξαρτιόταν από την επέκταση της εργατικής εξουσίας πέρα από τα σύνορα της Σοβιετικής Ρωσίας. Όπως εξήγησε ο Τρότσκι με τόση σαφήνεια:

Η σοσιαλιστική επανάσταση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα στα εθνικά πλαίσια. Μια από τις βασικές αιτίες της κρίσης του αστικού καθεστώτος προέρχεται από το γεγονός ότι οι παραγωγικές δυνάμεις που δημιούργησε τείνουν να ξεπεράσουν τα πλαίσια των εθνικών κρατών. Από κει προκαλούνται οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι απ’ την μια μεριά και η ουτοπία των ενωμένων αστικών πολιτειών της Ευρώπης από την άλλη. Η σοσιαλιστική επανάσταστη αρχίζει πάνω στο εθνικό πεδίο και αναπτύσσεται πάνω στον διεθνή στίβο τελειώνοντας σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι η επανάσταση γίνεται διαρκής με ένα καινούργιο νόημα και με την πιο πλατειά έννοια της λέξης: δεν τελειώνει παρά μόνο με τον οριστικό θρίαμβο της καινούργιας κοινωνίας πάνω σε ολόκληρο τον πλανήτη μας. [Λέων Τρότσκυ, Η Διαρκής Επανάσταση, Αθήνα: Εκδόσεις «Γραμμή», 1975, σελ. 202-3]

3. Η μοίρα του Μπολσεβίκικου Κόμματος, της Σοβιετικής Ένωσης και της σοσιαλιστικής επανάστασης εξαρτιόταν από την έκβαση της σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο ασυμβίβαστες προοπτικές: τον επαναστατικό διεθνισμό που υποστηριζόταν από τον Λένιν και τον Τρότσκι το 1917 και τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης της Σοβιετικής Ένωσης, και το αντιδραστικό εθνικιστικό πρόγραμμα της σταλινικής γραφειοκρατίας που σφετερίστηκε την πολιτική εξουσία από την σοβιετική εργατική τάξη. Η αντι-μαρξιστική προοπτική του Στάλιν του «σοσιαλισμού σε μια χώρα» βρισκόταν στη βάση των καταστροφικών οικονομικών πολιτικών μέσα στη Σοβιετική Ένωση και των ολέθριων διεθνών πολιτικών ηττών της εργατικής τάξης οπου, μετά από δεκαετίες γραφειοκρατικής δικτατορίας και κακής διακυβέρνησης, αποκορυφώθηκαν το 1991 με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την αποκατάσταση του καπιταλισμού στη Ρωσία.

Αλλά το τέλος της ΕΣΣΔ δεν κατέστρεψε το κύρος της Ρωσικής Επανάστασης ή της μαρξιστικής θεωρίας. Ο Τρότσκι, μάλιστα, κατά τη διάρκεια της πάλης ενάντια στη σταλινική προδοσία της επανάστασης, είχε προβλέψει τις συνέπειες του εθνικού προγράμματος του «σοσιαλισμού σε μια χώρα». Η Τέταρτη Διεθνής, που ιδρύθηκε κάτω από την ηγεσία του Τρότσκι το 1938, προειδοποίησε ότι η καταστροφή της ΕΣΣΔ μπορούσε να προληφθεί μόνο με την ανατροπή της σταλινικής γραφειοκρατίας, την επανίδρυση της Σοβιετικής Δημοκρατίας, και την ανανέωση της πάλης για την επαναστατική ανατροπή του παγκόσμιου καπιταλισμού.

4. Οι ιμπεριαλιστές ηγέτες και οι ιδεολογικοί τους συνένοχοι χαιρέτισαν τη διάλυση της ΕΣΣΔ τον Δεκέμβριο 1991 με αγαλλίαση. Το ότι απολύτως κανείς από αυτούς δεν είχε προβλέψει αυτό το γεγονός δεν τους εμπόδισε να το ανακηρύξουν σαν «αναπόφευκτο». Μη βλέποντας πιο πέρα από τη μύτη τους, εφεύραν θεωρίες που επανεξηγούσαν τον εικοστό αιώνα με ένα τρόπο που εξυπηρετούσε τη συλλογική ταξική τους υπεροψία. Όλες οι ανόητες και βλακώδεις αυταπάτες των κυρίαρχων ελίτ και των ακαδημαϊκών μισθοφόρων τους βρήκαν την τέλεια έκφραση τους στην θέση του Φράνσις Φουκουγιάμα «Το Τέλος της Ιστορίας». Η Οκτωβριανή Επανάσταση, όπως ισχυρίστηκε, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια τυχαία παρέκκλιση από την κανονική και, επομένως, διαχρονική αστική-καπιταλιστική πορεία της ιστορίας. Με τη μορφή της καπιταλιστικής οικονομίας και της αστικής δημοκρατίας η ανθρωπότητα είχε φτάσει στο ανώτατο και τελικό στάδιο ανάπτυξης. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν μπορούσε να υπάρξει καμμία σκέψη για μια εναλλακτική στον καπιταλισμό, και μάλιστα βασισμένη στην εργατική εξουσία και τη σοσιαλιστική αναδιοργάνωση της παγκόσμιας οικονομίας.

Επιδοκιμάζοντας την αποκάλυψη του Φουκουγιάμα, ο ιστορικός Έρικ Χομπσμπάουμ, παλαίμαχος σταλινικός, απέρριψε την Οκτωβριανή Επανάσταση και, επιπλέον, τις επαναστατικές και αντεπαναστατικές αναστατώσεις του εικοστού αιώνα, σαν κακότυχα γεγονότα. Τα χρόνια μεταξύ 1914 (που σήμανε την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου) και 1991 (η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης) ήταν μια παραπλανημένη «εποχή των άκρων» που αποτελούσε τον «σύντομο εικοστό αιώνα». Ο Χομπσμπάουμ δεν ισχυρίστηκε ότι ήξερε τι θα έφερνε το μέλλον, ή εάν ο εικοστός πρώτος αιώνας θα ήταν σύντομος ή μακρύς. Ήταν βέβαιος για ένα μόνο πράγμα: δεν θα υπήρχε ποτέ πάλι μια σοσιαλιστική επανάσταση που θα μπορούσε με οποιοδήποτε τρόπο να συγκριθεί με τα γεγονότα του 1917.

5. Εικοσιπέντε χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Φουκουγιάμα ανακήρυξε το «Τέλος της Ιστορίας». Απελευθερωμένη δήθεν από την απειλή της σοσιαλιστικής επανάστασης, η άρχουσα τάξη είχε μια ευκαιρία να αποδείξει τι μπορούσε να πετύχει ο καπιταλισμός αν αφηνόταν να λεηλατήσει τον κόσμο όπως του άρεσε. Αλλά ποιο είναι το αποτέλεσμα των οργίων του; Μια σύντομη λίστα των επιτευγμάτων του θα περιλάμβανε: τον αισχρό πλουτισμό ενός απειροελάχιστου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού, τεράστια κοινωνική ανισότητα και μαζική φτώχεια, ατελείωτους επιθετικούς πολέμους που έχουν στοιχίσει εκατομμύρια ζωές, την αδιάκοπη ενίσχυση των κατασταλτικών οργάνων του κράτους και την αποσύνθεση των δημοκρατικών μορφών διακυβέρνησης, τη θέσπιση της δολοφονίας και των βασανιστηρίων σαν βασικών οργάνων της ιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής, και τη γενική υποβάθμιση κάθε μορφής πολιτισμού.

6. Ένα τέταρτο του αιώνα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι ολόκληρος ο κόσμος έχει μπει σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης. Όλες οι άλυτες αντιφάσεις του περασμένου αιώνα επανεμφανίζονται με εκρηκτική δύναμη στην επιφάνεια της παγκόσμιας πολιτικής. Τα γεγονότα του 1917 αποκτούν μια νέα και έντονη σύγχρονη σημασία. Σε αμέτρητες δημοσιεύσεις, αστοί σχολιαστές επισημαίνουν ανήσυχα τους παραλληλισμούς ανάμεσα στα γεγονότα του 2017 και εκείνα του 1917.

«Bolshiness is back», προειδοποιεί ο Άντριαν Γούλντριτζ του Economist στην προεπισκόπηση του περιοδικού για το νέο έτος. «Οι ομοιότητες με τον κόσμο που παρήγαγε τη ρωσική επανάσταση δεν αφήνουν περιθώριο εφησυχασμού.» Στη συνέχεια γράφει: «Αυτή είναι μια περίοδος θλιβερών επετείων. Πρώτα, το 2014, ήταν η επέτειος για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Κατόπιν, το 2016, ήταν για τη μάχη του Σομμ, μια από τις πιο αιματηρές συγκρούσεις της στρατιωτικής ιστορίας. Το 2017 θα είναι εκατό χρόνια από τότε που ο Λένιν κατέλαβε την εξουσία στη Ρωσία.»

Ο ίδιος ο Φουκουγιάμα αναφέρει τώρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες κάποτε χαιρετούσε σαν την αποθέωση της αστικής δημοκρατίας, σαν ένα «αποτυχημένο κράτος». Όπως γράφει: «Το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έχει γίνει δυσλειτουργικό,» και «έχει υποστεί φθορά στις προηγούμενες δεκαετίες καθώς καλά οργανωμένες ελίτ έχουν κάνει χρήση της βετοκρατίας για να προστατέψουν τα συμφέροντα τους.» Τελικά, ο Φουκουγιάμα προειδοποιεί: «Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ότι ζούμε μέσα σε μια πολιτική αναστάτωση που με τον χρόνο θα μπορεί να συγκριθεί με την κατάρρευση του κομμουνισμού πριν από μια γενιά.»

7. Για τον παγκόσμιο καπιταλισμό, το 2016 ήταν ένας χρόνος εξαιρετικά δυσάρεστος. Όλες οι δομές της παγκόσμιας πολιτικής που δημιουργήθηκαν στα τελευταία χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και αμέσως μετά βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης. Η αντίφαση ανάμεσα στις αδυσώπητες διαδικασίες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και τα στενά όρια του εθνικού κράτους είναι η κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας πολιτικής. Το 2016 ήταν ο χρόνος της επιταχυνόμενης διάσπασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως έδειξε η ψήφος του Brexit και η άνοδος των ακροδεξιών εθνικιστικών κομμάτων.

Τον περασμένο χρόνο υπήρξε επίσης μια αδιάκοπη όξυνση των στρατιωτικών εντάσεων, σε τέτοιο σημείο που η δυνατότητα – ακόμη και η πιθανότητα – ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πόλεμου να συζητιέται ανοιχτά σε αναρίθμητα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες. Οι αμέτρητες περιφερειακές εντάσεις σε όλο τον κόσμο εξελίσσονται σε μιά όλο και περισσότερο άμεση και ανοικτή σύγκρουση ανάμεσα στις μεγάλες, πυρηνικά εξοπλισμένες δυνάμεις. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιος θα πολεμήσει με ποιον. Θα κινηθούν πρώτα οι Ηνωμένες Πολιτείες ενάντια στην Κίνα, ή πρέπει να καθυστερήσει αυτή η σύγκρουση μέχρις ότου τακτοποιηθούν οι λογαριασμοί με τη Ρωσία; Αυτό το ζήτημα είναι προς το παρόν το αντικείμενο σφοδρής συζήτησης και σύγκρουσης μέσα στα ανώτατα κλιμάκια του αμερικανικού κράτους. Ακόμη και ανάμεσα στους στενότερους σύμμαχους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι έριδες του γεωπολιτικού και οικονομικού ανταγωνισμού φθείρουν τις συμμαχίες. Η Γερμανία επιδιώκει να μετατρέψει την οικονομική της ευρωστία σε στρατιωτική ισχύ και να αποβάλει τα τελευταία υπολείμματα του μετα-ναζιστικού «φιλειρηνισμού» της.

8. Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος βρίσκει την πιο προχωρημένη του έκφραση μέσα στο ίδιο του το κέντρο, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαντάστηκαν ότι θα ήταν η πρωταρχικά κερδισμένη από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Ο πρώτος πρόεδρος Μπους ανάγγειλε αμέσως τη γέννηση μιας «νέας παγκόσμιας τάξης», στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπαιζαν τον ρόλο του αδιαφιλονίκητου ηγεμόνα. Ασύγκριτα ισχυρότερες στρατιωτικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εκμεταλλεύονταν την «μονοπολική στιγμή» για να οργανώσουν διαφορετικά τον κόσμο σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα. Οι στρατηγικοί της σχεδιαστές έτρεφαν όνειρα όχι απλά για ένα νέο Αμερικανικό Αιώνα, αλλά για Αμερικανικούς αιώνες! Όπως λέει ο Ρόμπερτ Κάπλαν, ηγετικός στρατηγικός σχεδιαστής εξωτερικής πολιτικής:

Όσο πιο πετυχημένη είναι η εξωτερική μας πολιτική, τόσο περισσότερο θα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση στον κόσμο η Αμερική. Έτσι, είναι πιο πιθανό οι ιστορικοί του μέλλοντος να θυμούνται τις Ηνωμένες Πολιτείες του εικοστού πρώτου αιώνα τόσο ως μια αυτοκρατορία όσο σαν μια δημοκρατία, όσο διαφορετική και αν είναι από τη Ρώμη και από κάθε άλλη αυτοκρατορία μέσα σε όλη την ιστορία. Επειδή καθώς θα περνούν οι δεκαετίες και οι αιώνες και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκατό προέδρους, ή ακόμη 150, αντί για 43, και θα εμφανίζονται σε μακριές λίστες όπως οι ηγέτες παλιών αυτοκρατοριών – της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής, της Οθωμανικής – η σύγκριση με την αρχαιότητα θα αυξάνεται αντί να μειώνεται. Η Ρώμη, ιδιαίτερα, είναι υπόδειγμα ηγεμονικής εξουσίας, που χρησιμοποιούσε διάφορες μεθόδους για να στηρίξει ένα κάποιο ποσοστό τάξης σε έναν ταραχώδη κόσμο... [Warrior Politics: Why Leadership Demands a Pagan Ethos (Πολιτική του Πολεμιστή:Γιατί η Ηγεσία Απαιτεί ένα Παγανιστκό Ήθος), Νέα Υόρκη: Random House, 2002, σελ.153, απόδοση από τα Αγγλικά]

9. Η ωδή του Κάπλαν προς την αυτοκρατορία, που γράφτηκε το 2002, δείχνει την ημιπαράφρονα πνευματική κατάσταση που επικρατούσε στην αμερικανική άρχουσα τάξη καθώς εξαπέλυε τον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» και προετοιμαζόταν για τη δεύτερη εισβολή στο Ιράκ το 2003. Η αμερικανική άρχουσα τάξη μπέρδεψε την άβυσσο που πλησίαζε με ουράνιο τόξο. Η «μονοπολική στιγμή» αποδείχτηκε, μάλιστα, ότι μόλις που ήταν κάτι περισσότερο από τα πλέον σύντομα ιστορικά ιντερλούδια, και ο νέος «Αμερικανικός Αιώνας» διάρκεσε αρκετά λιγότερο από μια δεκαετία.

Η ενθουσιώδης αντίδραση της αμερικανικής άρχουσας τάξης στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης εξέφραζε μια καταστροφική παρανόηση της ιστορικής κατάστασης. Οι άρχουσες ελίτ έπεισαν τους εαυτούς τους ότι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική ισχύ – χωρίς το φόβητρο του κινδύνου σοβιετικών αντιποίνων – για να αντιστρέψουν δεκαετίες διάβρωσης της οικονομικής υπεροχής των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτός ο λανθασμένος υπολογισμός αποτέλεσε τη βάση μιας μαζικής κλιμάκωσης των αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο, που οδήγησε στη μια καταστροφή μετά την άλλη. Δεκαπέντε χρόνια μετά την 11/9, ο απατηλός «πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία» έχει βυθίσει τη Μέση Ανατολή στο χάος, καταλήγοντας στην πανωλεθρία της αμερικανικής επιχείρησης αλλαγής καθεστώτος στη Συρία.

10. Οι στρατιωτικές καταστροφές του προηγούμενου τέταρτου του αιώνα επιβαρύνονται επιπλέον με την επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής θέσης των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία εκφράζεται όλο και πιο άμεσα στην πτώση του επίπεδου ποιότητας ζωής για μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη των οικονομολόγων Τομά Πικετί, Εμμανουέλ Σαέζ και Γκαμπριέλ Ζούκμαν, το ακαθάριστο μερίδιο του εθνικού εισοδήματος που έλαβε το φτωχότερο μισό του πληθυσμού στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει μειωθεί από 20% το 1980 στο 12% σήμερα, ενώ – με ακριβή αντιστροφή – το μερίδιο του πλουσιότερου 1% έχει αυξηθεί από 12% σε 20%. Για τέσσερεις δεκαετίες, τα πραγματικά εισοδήματα του φτωχότερου μισού έχουν παραμείνει στάσιμα, ενώ τα εισοδήματα του 1% στην κορυφή έχουν αυξηθεί κατά 205%, και για το ανώτατο 0.001% κατά ένα συντριπτικό 636%.

Οι Αμερικανοί της νεώτερης γενιάς είναι πνιγμένοι στο χρέος, αδύναμοι να κερδίσουν αρκετά για να αποκτήσουν οικογένεια ή να φύγουν από το πατρικό τους σπίτι. Ενώ το 1970, το 92% των τριαντάχρονων κέρδιζαν περισσότερο από όσο οι γονείς τους σε ανάλογη ηλικία, το 2014 αυτό συνέβαινε μόνο για το 51%. Εκατομμύρια Αμερικανών υποφέρουν από ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη. Για πρώτη φορά σε περισσότερο από δύο δεκαετίες, το συνολικό προσδόκιμο ζωής μειώθηκε το 2015 εξαιτίας της συγκλονιστικής αύξησης των αυτοκτονιών, της κατάχρησης ναρκωτικών και άλλων ενδείξεων κοινωνικής κρίσης.

11. Καθώς η αμερικανική κοινωνία έχει γίνει περισσότερο άνιση, έχει γίνει όλο και πιο δύσκολο για τους ιδεολόγους της να συνεχίζουν να προσποιούνται ότι η δημοκρατία είναι ακόμη κυρίαρχη. Μια από τις βασικές λειτουργίες της πολιτικής ταυτοτήτων – που περιστρέφεται γύρω από τη φυλή, την εθνότητα, το φύλο και τη σεξουαλικότητα – είναι να μετατοπίσει την προσοχή πέρα από τους βαθείς ταξικούς διαχωρισμούς μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι ο Τραμπ δεν είναι κάποιος αποκρουστικός παρείσακτος μέσα σε αυτό που ήταν, μέχρι την ημέρα των εκλογών του 2016, μια ελαττωματική αλλά ουσιαστικά αξιοπρεπής κοινωνία. Ο Τραμπ – προϊόν της εγκληματικής και νοσηρής διαπλοκής των κλάδων της ακίνητης περιουσίας, του χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, του τζόγου και της ψυχαγωγίας – είναι το γνήσιο πρόσωπο της αμερικανικής άρχουσας τάξης.

12. Η νέα κυβέρνηση Τραμπ, στους στόχους της όπως και στο προσωπικό της, έχει τον χαρακτήρα μιας εξέγερσης της ολιγαρχίας. Καθώς μια καταδικασμένη κοινωνική τάξη πλησιάζει στο τέλος της, η προσπάθεια της να μην υποκύψει στα ρεύματα της ιστορίας παίρνει όχι σπάνια τη μορφή μιας απόπειρας να αντιστρέψει αυτό που αντιλαμβάνεται σαν μακρόχρονη διάβρωση της εξουσίας και των προνομίων της. Επιδιώκει να επαναφέρει τις συνθήκες στην κατάσταση που ήταν κάποτε (ή όπως φαντάζεται ότι ήταν), πριν οι αμείλικτες δυνάμεις κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής αρχίσουν να υποσκάπτουν τα θεμέλια της εξουσίας τους. Ο Κάρολος Α’ εμπόδιζε τη σύγκληση του κοινοβούλιου στην Αγγλία για 11 χρόνια πριν το ξέσπασμα της επανάστασης το 1640. Όταν το Etats-General συνήλθε στο Παρίσι τις παραμονές της επανάστασης του 1789, η γαλλική αριστοκρατία σκόπευε να επαναφέρει προνόμια που έφθιναν από το 1613. Στον Εμφύλιο Πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες προηγήθηκε η προσπάθεια της ελίτ του Νότου να επεκτείνει τη δουλεία σε όλη τη χώρα. Ο βομβαρδισμός του Φορτ Σάμτερ τον Απρίλιο 1861 σήμανε την αρχή αυτού που ήταν, στην ουσία, μια εξέγερση των δουλοκτητών.

Η υπόσχεση του Τραμπ να «Κάνει την Αμερική Πάλι Μεγάλη» σημαίνει, στην πράξη, την εξάλειψη όσων έχουν απομείνει από τις προοδευτικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις – κατακτημένες μέσα από δεκαετίες μαζικής πάλης – που βελτίωσαν τις συνθήκες ζωής για την εργατική τάξη. Κατά την αντίληψη του Τραμπ, για να «γίνει η Αμερική μεγάλη» απαιτείται η επιστροφή της χώρας στις συνθήκες του 1890, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο φόρος εισοδήματος ήταν κομμουνιστικός και αντισυνταγματικός. Η θεσμοθέτηση του φόρου εισοδήματος το 1913 και όλη η κοινωνική νομοθεσία και κανόνες που ακολούθησαν και έθεσαν όρια στην εκμετάλλευση των εργαζόμενων, του ευρύτερου πληθυσμού, και του περιβάλλοντος, αντιπροσώπευαν, από την άποψη του Τραμπ, μια επίθεση στο δικαίωμα των πλούσιων να βγάζουν χρήματα όπως τους αρέσει. Η χρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης και η εισαγωγή του κατώτατου μισθού, της Κοινωνικής Ασφάλισης, της υγειονομικής φροντίδας και συνδρομής (Medicare, Medicaid) και άλλων προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας επέτρεψαν την απόσπαση χρηματικών πόρων από τους πλούσιους. Σχηματίζοντας ένα υπουργικό συμβούλιο που αποτελείται από δισεκατομμυριούχους και πολυεκατομμυριούχους, ο Τραμπ προτίθεται να ηγηθεί σε μια κυβέρνηση των πλούσιων, από τους πλούσιους και για τους πλούσιους.

Μαζί με τους πλούσιους παλιούς του φίλους, ο Τραμπ έχει φέρει μέσα στο υπουργικό του συμβούλιο και έχει επιλέξει σαν τους κύριους συμβούλους του μια κλίκα από πρώην στρατηγούς και ανοιχτούς φασίστες. Το έργο τους θα είναι να αναπτύξουν μια εξωτερική πολιτική βασισμένη στην αχαλίνωτη επιβολή των παγκόσμιων συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αυτή είναι η πραγματική σημασία της αναβίωσης του σλόγκαν «Αμερική Πρώτα». Είναι η επιδείνωση της οικονομικής κυριαρχίας της Αμερικής που δίνει στην ιμπεριαλιστική της ατζέντα ένα όλο και περισσότερο βάναυσο χαρακτήρα. Το Δημοκρατικό Κόμμα – αυτή η διεφθαρμένη συμμαχία των τραπεζιτών της Γουόλ Στριτ και των κρατικών υπηρεσιών πληροφοριών – έχει συγκεντρώσει την κριτική που ασκεί στον Τραμπ πάνω στη δήθεν «ηπιότητα» του προς τη Ρωσία. Δεν χρειάζεται να ανησυχεί. Η κυβέρνηση Τραμπ θα συνεχίσει να κλιμακώνει τη σύγκρουση με όλες τις χώρες των οποίων τα συμφέροντα – γεωπολιτικά και/ή οικονομικά – βρίσκονται αντιμέτωπα με εκείνα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.

13. Τόσο στις διεθνείς όσο και στις εγχώριες εκδηλώσεις τους, οι πολιτικές του Τραμπ εκφράζουν μια σπασμωδική κίνηση των καπιταλιστικών άρχουσων ελίτ προς τα δεξιά. Η άνοδος του Τραμπ συμβαίνει παράλληλα με την επέκταση της πολιτικής επιρροής του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία, του Pegida στη Γερμανία, του Κινήματος Πέντε Αστέρων στην Ιταλία και του Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασίλειου, το οποίο ηγήθηκε της εκστρατείας για το Brexit. Στη Γερμανία, η άρχουσα τάξη χρησιμοποιεί την επίθεση της Χριστουγεννιάτικης Αγοράς στο Βερολίνο για να κλιμακώσει την αντι-προσφυγική εκστρατεία στην οποία ηγείται η Εναλλακτική για τη Γερμανία. Η πολιτική και οικονομική ουσία αυτής της διαδικασίας είναι ενσωματωμένη στη φύση του ιμπεριαλισμού, όπως εξήγησε ο Λένιν:

Το ότι ο ιμπεριαλισμός είναι παρασιτικός καπιταλισμός ή καπιταλισμός που σαπίζει, εκδηλώνεται πρώτ΄απ΄όλα, στην τάση για σάπισμα που διακρίνει κάθε μονοπώλιο στις συνθήκες της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής. Η διαφορά ανάμεσα στη ρεπουμπλικανικο-δημοκρατική και τη μοναρχο-αντιδραστική ιμπεριαλιστική αστική τάξη εξαλείφεται ακριβώς επειδή και η μια και η άλλη σαπίζουν ζωντανές (…) [«Ο Ιμπεριαλισμός και η Διάσπαση του Σοσιαλισμού», στο Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 30, Αθήνα: εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», 1977, σελ. 164]

Όλες οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ετοιμάζονται για πόλεμο, καθώς τα κράτη που εκπροσωπούν γιγάντιες επιχειρήσεις και τράπεζες αγωνίζονται για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών, των εμπορικών οδών και των αγορών. Ταυτόχρονα, η καταφυγή στον εθνικισμό έχει σαν στόχο τη δημιουργία του πλαίσιου για τη βίαιη καταστολή των ταξικών συγκρούσεων μέσα σε κάθε χώρα.

14. Η ίδια καπιταλιστική κρίση που παράγει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο παράγει επίσης την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση της εργατικής τάξης και την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής επανάστασης. Ο Τραμπ θα ηγηθεί σε μια χώρα που σπαράσσεται από βαθιά και δυσεξέλεγκτη ταξική σύγκρουση. Παρόμοιες συνθήκες επικρατούν σε όλο τον κόσμο. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι το ένα τέταρτο του πληθυσμού στην Ευρώπη, ή 118 εκατομμύρια, υποφέρει από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Το ποσοστό φτώχειας στην Ισπανία είναι 28,6%, και στην Ελλάδα 35,7%. Αυτές είναι χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των τραπεζών για την επιβολή στυγνών μέτρων λιτότητας. Ο αριθμός των άνεργων νέων σε όλο τον κόσμο ανέβηκε στα 71 εκατομμύρια αυτό το χρόνο, αυξανόμενος για πρώτη φορά από το 2013. Στη Βενεζουέλα, η μαζική φτώχεια και ο υπερπληθωρισμός στις τιμές των τροφών έχουν οδηγήσει σε εξεγέρσεις. Στην Κίνα, η ανερχόμενη μαχητικότητα της εργατικής τάξης εκφράζεται με μια έντονη αύξηση των απεργιών και άλλων μορφών διαμαρτυρίας. Μέσα στη Ρωσία, το σοκ της καπιταλιστικής παλινόρθωσης και η επακόλουθη αποθάρρυνση της εργατικής τάξης υποχωρούν μπροστά στην ανανεωμένη κοινωνική μαχητικότητα. Η υπέρμετρη κοινωνική ανισότητα και ο κλεπτοκρατικός χαρακτήρας του καπιταλιστικού καθεστώτος στο οποίο ηγείται ο Πούτιν αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερη αντίσταση.

15. Μέχρι τώρα, η πολιτική δεξιά, χρησιμοποιώντας τα δημαγωγικά σλόγκαν του σωβινισμού, έχει εκμεταλλευθεί την κοινωνική δυσαρέσκεια μέσα στην εργατική τάξη και σε πλατιά τμήματα της μεσαίας τάξης. Αλλά οι αρχικές επιτυχίες των αντιδραστικών κομμάτων της σωβινιστικής δεξιάς έχουν εξαρτηθεί από τον πολιτικό κυνισμό, την απάτη και τη χρεωκοπία αυτού που αυτοπροβάλλεται ως «αριστερά» – σοσιαλδημοκράτες, σταλινικοί, γραφειοκράτες συνδικαλιστές και όλη η γκάμα των μικροαστικών αντιμαρξιστικών κομμάτων όπως οι Πράσινοι, το Αριστερό Κόμμα στη Γερμανία, ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και το Podemos στην Ισπανία. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν οι πολυάριθμες κρατικοκαπιταλιστικές και παμπλικές οργανώσεις, όπως η Διεθνής Σοσιαλιστική Οργάνωση (ISO) στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Νέο Αντι-καπιταλιστικό Κόμμα (NPA) στη Γαλλία. Όλη η πολιτική ενεργητικότητα αυτών των αντιδραστικών οργανώσεων της μεσαίας τάξης καταναλώνεται στην πλαστογράφηση του μαρξισμού για να αποπροσανατολίσουν την εργατική τάξη και να εμποδίσουν την ανάπτυξη της πάλης της ενάντια στον καπιταλισμό.

16. Αλλά η πίεση των γεγονότων σπρώχνει την εργατική τάξη προς τα αριστερά. Ανάμεσα στα δισεκατομμύρια εργαζομένων και νέων σε όλο τον κόσμο, υπάρχει ένα αυξανόμενο κλίμα οργής και μαχητικότητας. Υπάρχουν σημάδια για μια αναζωπύρωση της ταξικής πάλης καθώς και για μια ανανέωση του ενδιαφέροντος για τον σοσιαλισμό και τον μαρξισμό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 13 εκατομμύρια ψήφισαν για ένα δήθεν σοσιαλιστή, τον Μπέρνι Σάντερς, στις εκλογές για τους προεδρικούς υποψήφιους του Δημοκρατικού Κόμματος όχι λόγω των οπορτουνιστικών πολιτικών του, αλλά λόγω των καταγγελιών του για την «τάξη των δισεκατομμυριούχων» και των καλεσμάτων του για μια «πολιτική επανάσταση». Αυτό είναι μέρος μιας διεθνούς διαδικασίας, η οποία υπαγορεύεται από την ίδια τη φύση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η ταξική πάλη, καθώς αποκτά περισσότερη δύναμη και πολιτική αυτοσυνείδηση, θα τείνει όλο και περισσότερο να εξαπλωθεί πέρα από τα σύνορα των εθνικών κρατών. Καθώς η Διεθνής Επιτροπή της Τέταρτης Διεθνούς παρατήρησε ήδη από το 1988, «Από πολλά χρόνια μια βασική πρόταση του μαρξισμού ήταν ότι η ταξική πάλη είναι εθνική μόνο ως προς την μορφή, αλλά ότι είναι, στην ουσία, μια διεθνής πάλη. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής ανάπτυξης, ακόμη και η μορφή της ταξικής πάλης πρέπει να προσλάβει ένα διεθνή χαρακτήρα.»

17. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη προς την επαναστατική δυνατότητα της εργατικής τάξης δεν είναι μια δικαιολογία για πολιτικό εφησυχασμό. Θα ήταν ανεύθυνο να αγνοηθεί το γεγονός ότι υπάρχει μια βαθιά δυσαναλογία ανάμεσα στο προχωρημένο στάδιο της διεθνούς κρίσης του καπιταλισμού και της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης. Πρέπει να αναγνωριστεί ότι αυτό περικλείει ένα μεγάλο κίνδυνο. Χωρίς μια σοσιαλιστική επανάσταση, η ίδια η επιβίωση του ανθρώπινου πολιτισμού είναι αμφίβολη. Το θεμελιώδες πολιτικό καθήκον αυτής της εποχής έγκειται στην υπέρβαση του χάσματος ανάμεσα στην αντικειμενική κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα και την υποκειμενική πολιτική συνείδηση. Μπορεί αυτό να επιτευχθεί;

18. Αυτό το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί μόνο πάνω στη βάση της ιστορικής εμπειρίας. Μέσα σε όλες τις μαζικές αναστατώσεις του εικοστού αιώνα, υπάρχει ένα παράδειγμα της εργατικής τάξης να ανυψώνεται στο επίπεδο των καθηκόντων που υποβάλλονται από την ιστορία: η Οκτωβριανή Επανάσταση. Καθώς αντιμετωπίζουμε τα μεγάλα προβλήματα της σημερινής εποχής, είναι αναγκαίο να μελετήσουμε τούτο το ιστορικό γεγονός και να αφομοιώσουμε τα διδάγματα του.

Σε αυτή την εκατοστή επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης, υπάρχει μια βαθιά διασταύρωση και αλληλεπίδραση ανάμεσα στην σύγχρονη πολιτική κσι την ιστορική εμπειρία. Η Επανάσταση του 1917 προέκυψε μέσα από την ιμπεριαλιστκή καταστροφή του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου. Μέσα στην πολιτική δίνη που ακολούθησε την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος, το Μπολσεβίκικο κόμμα ξεπρόβαλε ως η κυρίαρχη δύναμη μέσα στην εργατική τάξη. Αλλά ο ρόλος που έπαιξαν οι Μπολσεβίκοι το 1917 ήταν το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης και δύσκολης πάλης για την ανάπτυξη σοσιαλιστικής συνείδησης μέσα στην εργατική τάξη και την εξεύρεση μιας σωστής επαναστατικής προοπτικής.

19. Τα κρίσιμα στοιχεία εκείνης της πάλης ήταν: 1) η υπεράσπιση και επεξεργασία του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, ενάντια στον φιλοσοφικό ιδεαλισμό και αντι-μαρξιστικό ρεβιζιονισμό, ως η θεωρητική βάση της εκπαίδευσης και επαναστατικής πρακτικής της εργατικής τάξης· 2) η αδιάκοπη πάλη ενάντια στις πολλές μορφές οπορτουνισμού και κεντρισμού που εμπόδιζε ή υπονόμευε τον αγώνα για την εγκαθίδρυση της πολιτικής ανεξαρτησίας της εργατικής τάξης· και 3) η εξεύρεση, στη διάρκεια πολλών χρόνων, της στρατηγικής προοπτικής που έδωσε την κατεύθυνση στο Μπολσεβίκικο Κόμμα προς την πάλη για εξουσία το 1917. Στη διαδικασία αυτής της πάλης, η υιοθέτηση από τον Λένιν της Θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης που ανάπτυξε ο Τρότσκι την προηγούμενη δεκαετία ήταν η κρίσιμη πρόοδος που καθοδήγησε τη στρατηγική των Μπολσεβίκων στους μήνες που προηγήθηκαν από την ανατροπή της προσωρινής κυβέρνησης.

20. Η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης τον Οκτώβριο του 1917 απέδειξε ότι η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας εξαρτάται, σε τελευταία ανάλυση, από το χτίσιμο ενός μαρξιστικού κόμματος μέσα στην εργατική τάξη. Όσο μεγάλο και ισχυρό και αν είναι το μαζικό κίνημα της εργατικής τάξης, η νίκη του πάνω στον καπιταλισμό απαιτεί τη συνειδητή πολιτική ηγεσία ενός μαρξιστικού-τροτσκιστικού κόμματος. Δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος για να επιτευχθεί η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Η αναγνώριση αυτής της πολιτικής επιτακτικής ανάγκης θα καθοδηγήσει το έργο της Διεθνούς Επιτροπής αυτή την εκατοστή επέτειο. Καθώς η ανάπτυξη της διεθνούς ταξικής πάλης δημιουργεί ένα ευρύτερο ακροατήριο για τη μαρξιστική θεωρία και πολιτική, η Διεθνής Επιτροπή θα κάνει ό,τι μπορεί για να επεκτείνει τη γνώση για τη Ρωσική Επανάσταση και να εκπαιδεύσει νέα στρώματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας, πολιτικά αφυπνισμένα και ριζοσπαστικοποιημένα από την κρίση, στα «Διδάγματα του Οκτώβρη».

Καθώς αρχίζει το 2017, καλούμε τις πολλές χιλιάδες αναγνωστών του World Socialist Web Site να προσχωρήσουν στην επαναστατική πάλη και να χτίσουν την Τέταρτη Διεθνή ως το Παγκόσμιο Κόμμα της Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Αυτός είναι ο πλέον κατάλληλος και αποτελεσματικός τρόπος για να γιορταστεί η εκατοστή επέτειος της Ρωσικής Επανάστασης και η νίκη του Οκτώβρη του 1917.

Αυτό το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στα Αγγλικά στις 3 Ιανουαρίου 2017.